Economi gylchol

Economi gylchol

Chwith: yr economi draddodiadol, linol. Dde: yr economi fodern, gylchol, gwyrdd
Enghraifft o'r canlynol	term mewn economeg
Math	economi, gweithgaredd economaidd, cysyniad
Y gwrthwyneb	linear economy
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae economi gylchol^[1] yn fodel o gynhyrchu a defnyddio gwrthrychau mor hir a phosibl: wrth rannu, prydlesu, ailddefnyddio, atgyweirio, adnewyddu ac ailgylchu deunyddiau a chynhyrchion.^[2] Nod yr economi gylchol, felly, yw mynd i'r afael â heriau byd-eang fel newid hinsawdd, colli bioamrywiaeth, gwastraff a llygredd trwy bwysleisio gweithredu tair egwyddor sylfaenol y model. Y tair egwyddor sydd eu hangen ar gyfer trawsnewid i economi gylchol yw:

• dileu gwastraff a llygredd,
• cylchredeg cynhyrchion a deunyddiau, ac
• adfywio natur.

Mae'r economi gylchol (creu → defnyddio → trwsio → ailddefnyddio) yn gwbwl groes i'r economi llinol draddodiadol (creu → defnyddio → taflu).^[3][4] Astudiwyd y cysyniad o'r economi gylchol yn helaeth yn y byd academaidd, yn y byd busnes ac o fewn llywodraeth yn y 2000 a'r 2010au. Mae economi gylchol wedi dod yn syniad poblogaidd gan ei fod yn helpu i leihau allyriadau cemegol i'r amgylchedd, yn lleihau'r defnydd o ddeunyddiau crai, yn agor marchnadoedd newydd (megis ailgylchu) ac yn bennaf, yn cynyddu cynaliadwyedd defnyddiau a gwella effeithlonrwydd adnoddau.^[5][6]

Ar lefel llywodraeth, mae'r economi gylchol yn cael ei ystyried yn fodd o frwydro yn erbyn newid hinsawdd yn ogystal â hwyluso twf hirdymor.^[7] Gall economi gylchol gysylltu cwmnïau a phobl gydag adnoddau yn ddaearyddol.^[8] Yn ei hegwyddor graidd, mae Senedd Ewrop yn diffinio economi gylchol fel, “model cynhyrchu a defnyddio, sy'n cynnwys rhannu, prydlesu, ailddefnyddio, atgyweirio, adnewyddu ac ailgylchu deunyddiau a chynhyrchion presennol cymaint ag y gellir. Yn y modd hwn, mae cylch bywyd cynhyrchion yn cael ei ymestyn.”^[2]

Nod yr economi gylchol yw cadw cynhyrchion, deunyddiau, offer a seilwaith am gyfnod hwy, gan wella cynhyrchiant yr adnoddau hyn.^[9] Mae Sefydliad Ellen MacArthur (EMF) yn diffinio'r economi gylchol fel economi ddiwydiannol sy'n adferol neu'n adfywiol.^[10][11][12]

1. ↑ "Circularity Indicators". www.ellenmacarthurfoundation.org. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-07-31. Cyrchwyd 2019-03-14.
2. ↑ ^{2.0 2.1} "Circular economy: definition, importance and benefits | News | European Parliament". www.europarl.europa.eu (yn Saesneg). 2015-02-12. Cyrchwyd 2021-10-07.
3. ↑ "New to circular economy overview". ellenmacarthurfoundation.org. Cyrchwyd 2021-12-06.
4. ↑ Reuter, Markus A.; van Schaik, Antoinette; Gutzmer, Jens; Bartie, Neill; Abadías-Llamas, Alejandro (1 July 2019). "Challenges of the Circular Economy: A Material, Metallurgical, and Product Design Perspective" (yn en). Annual Review of Materials Research 49 (1): 253–274. Bibcode 2019AnRMS..49..253R. doi:10.1146/annurev-matsci-070218-010057. ISSN 1531-7331. https://doi.org/10.1146/annurev-matsci-070218-010057. Adalwyd 27 September 2022.
5. ↑ Tunn, V. S. C.; Bocken, N. M. P.; van den Hende, E. A.; Schoormans, J. P. L. (2019-03-01). "Business models for sustainable consumption in the circular economy: An expert study" (yn en). Journal of Cleaner Production 212: 324–333. doi:10.1016/j.jclepro.2018.11.290. ISSN 0959-6526. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S095965261833693X.
6. ↑ Shpak, Nestor; Kuzmin, Oleh; Melnyk, Olga; Ruda, Mariana; Sroka, Włodzimierz (August 2020). "Implementation of a Circular Economy in Ukraine: The Context of European Integration" (yn en). Resources 9 (8): 96. doi:10.3390/resources9080096. ISSN 2079-9276.
7. ↑ Calisto Friant, Martin; Vermeulen, Walter J. V.; Salomone, Roberta (2020-10-01). "A typology of circular economy discourses: Navigating the diverse visions of a contested paradigm" (yn en). Resources, Conservation and Recycling 161: 104917. doi:10.1016/j.resconrec.2020.104917. ISSN 0921-3449. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0921344920302354.
8. ↑ Castro, Camila Gonçalves; Trevisan, Adriana Hofmann; Pigosso, Daniela C. A.; Mascarenhas, Janaina (2022-04-15). "The rebound effect of circular economy: Definitions, mechanisms and a research agenda" (yn en). Journal of Cleaner Production 345: 131136. doi:10.1016/j.jclepro.2022.131136. ISSN 0959-6526. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959652622007685.
9. ↑ Invernizzi, Diletta Colette; Locatelli, Giorgio; Velenturf, Anne; Love, Peter ED.; Purnell, Phil; Brookes, Naomi J. (September 2020). "Developing policies for the end-of-life of energy infrastructure: Coming to terms with the challenges of decommissioning". Energy Policy 144: 111677. doi:10.1016/j.enpol.2020.111677.
10. ↑ Morseletto, Piero (2020). "Restorative and regenerative: Exploring the concepts in the circular economy" (yn en). Journal of Industrial Ecology 24 (4): 763–773. doi:10.1111/jiec.12987. ISSN 1530-9290. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jiec.12987.
11. ↑ Towards the Circular Economy: an economic and business rationale for an accelerated transition. Ellen MacArthur Foundation. 2012. t. 24. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2013-01-10. Cyrchwyd 2012-01-30.
12. ↑ Geissdoerfer, Martin; Savaget, Paulo; Bocken, Nancy M. P.; Hultink, Erik Jan (2017-02-01). "The Circular Economy – A new sustainability paradigm?". Journal of Cleaner Production 143: 757–768. doi:10.1016/j.jclepro.2016.12.048. https://www.repository.cam.ac.uk/handle/1810/261957.